Wat als Trump ook Republikeinse meerderheid in Congres krijgt?

ANALYSE – Er zijn nog een kleine vijf maanden te gaan tot de Amerikaanse presidentiële en Congresverkiezingen. Amerikaanse politici kunnen zich de komende tijd vrijwel volledig op de campagne storten, aangezien het Congres met weinig deadlines te maken heeft tot het einde van het fiscale jaar in september. Komende week vindt het eerste debat plaats tussen Joe Biden en Donald Trump.

Dat verkiezingen financiële markten danig van slag kunnen brengen, bleek onlangs bij zuiderbuur Mexico: de overwinning van presidentskandidaat Claudia Sheinbaum zorgde voor een verlies van 6 procent voor de Mexicaanse aandelenbeurs en de Mexicaanse peso daalde naar het laagste niveau sinds november.

De grote vraag is of dergelijke bewegingen ook komende november mogelijk zijn op de Amerikaanse beurzen en wat de samenstelling van het Congres en het Witte Huis op de middellange tot langere termijn gaat betekenen.

De presidentiële verkiezingen zijn volgens veel indicatoren nog altijd een dubbeltje op z’n kant, of we nu naar de meeste opiniepeilingen, de prediction markets of de odds bij wedkantoren kijken; ook na de recente veroordeling van Trump.

Trump heeft op dit moment een licht grotere kans op een tweede termijn dan Biden. Al kan het zomaar anders uitpakken.

Alle aandacht is gericht op de strijd om het Oval Office, maar er wordt ook gestreden om alle zetels in het Huis van Afgevaardigden en om een derde van de Senaatszetels. Politiek is hierbij van belang of één van de twee partijen met een zogenoemde clean sweep de meerderheid in zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden weet te bemachtigen.

Dit wil overigens niet zeggen dat de winnende partij dan zomaar haar hele agenda kan doordrukken; daarvoor is de verdeeldheid binnen de partijen te groot en zullen de verhoudingen met name binnen de Senaat waarschijnlijk te veel in evenwicht zijn. 

Bovendien is door de optie van de filibuster op veel beleidsterreinen een meerderheid van zestig zetels nodig in de Senaat in plaats van een normale meerderheid van 51.  De kans dat één van de partijen zestig zetels wint is zeer klein.

Als een president te maken krijgt met een verdeeld of verlamd Congres, kan hij altijd nog zijn toevlucht zoeken tot decreten (executive orders), zoals Biden recent deed met maatregelen om de zuidelijke grens tijdelijk deels dicht te gooien.

Het Congres kan wel in het geweer komen tegen een al te lustig met decreten smijtende president. Het kan bijvoorbeeld wetten aannemen die een executive order expliciet herroepen of de onderliggende bevoegdheid van de president beperken. Ook heeft het Congres uiteindelijk ‘the power of the purse’ en kunnen het Huis en de Senaat financiering voor de uitvoering van een executive order weigeren.

Biden wil belasting voor bedrijven verhogen

Aangezien de uitkomsten van zowel de presidentiële race als de strijd om het Congres uiterst onzeker zijn en een president aardig wat speelruimte heeft als het parlement dwarsligt, is het vooral zinnig om te kijken naar de bandbreedtes waarbinnen het beleid zich waarschijnlijk ontwikkelt de komende jaren.

Voor beleggers en investeerders zijn de volgende plannen van Biden relevant:

• Biden wil de Amerikaanse vennootschapsbelasting verhogen van 21 procent naar 28 procent (overigens is de effectieve belastingdruk nu eerder rond de tien procent dan 21 procent).

• De belasting op winsten behaald in het buitenland door Amerikaanse multinationals moet naar 21 procent (van 10,5 procent).

• Biden stelt voor om de belasting bij de inkoop van eigen aandelen van Amerikaanse bedrijven te verhogen van 1 procent naar 4 procent.

• De inkomstenbelasting voor inkomens boven de 400.000 dollar zou van 37 procent naar 39,6 procent opgehoogd moeten worden.

• Biden pleit voor extra investeringen om de uitstoot van broeikasgassen met 50 procent tot 52 procent te verlagen per 2030.

• De Democraat wil het mededingingsrecht sterker toepassen om de buitensporige marktmacht van een kleine groep bedrijven in bepaalde sectoren in te perken.

Trump wil fossiele industrie ruim baan geven

Tegenover de voorstellen van Biden staan de volgende plannen van Trump (al is de voormalig president vaak weinig consistent; met als voorbeeld dat hij eerst TikTok wilde verbieden, maar onlangs een account aanmaakte):

• Trump wil de door hem in 2017 doorgevoerde belastingverlagingen – die komend jaar aflopen – verlengen. Deze behelzen over tien jaar gezien 3.000 miljard dollar.

• Er wordt, als het aan Trump ligt, flink gesnoeid in regulering, met een specifieke focus op beperkende regels voor bedrijven in de fossiele industrie, ofwel olie- en gasconcerns.

• Trump dreigt uit de klimaatakkoorden van Parijs te stappen en wil maatregelen uit de Inflation Reduction Act (IRA) gericht op vergroening en aanpak van klimaatverandering terugdraaien.

• De Republikeinse kandidaat dreigt met een standaard tarief van 10 procent op alle importen en 60 procent of hoger op importen uit China. 

• Trump heeft regelmatig gehint op een ondermijning van de onafhankelijkheid van de Federal Reserve. Hierbij is relevant dat de termijn van Fed-voorzitter Jerome Powell in mei 2026 afloopt.

We zien onder zowel een voortgezet presidentschap van Biden, als bij een wisseling van wacht in het Witte Huis, dat de Verenigde Staten in toenemende mate een protectionistische en anti-Chinese koers varen.

De toon van Washington tegenover China zal onder Biden weliswaar beleefder zijn, maar de verschillen in het buitenland- en handelsbeleid zullen waarschijnlijk minder groot zijn dan sommige analisten nu denken.

Republikeins stempel op Amerikaanse politiek

Gelet op de grote onzekerheid over de verkiezingsuitslag, loopt de volatiliteit op de financiële markten rondom de stembusgang waarschijnlijk op.

De kans is aanzienlijk dat zelfs in het geval van een clean sweep de nieuwe president niet de vrije hand heeft, omdat met name in de Senaat de meerderheid voor de winnende partij hoogstwaarschijnlijk miniem is en omdat binnen de twee partijen sprake is van een breed spectrum van opvattingen.

Dit gezegd hebbende, ga ik ervan uit dat Republikeinen de komende vier jaar sterker hun stempel op Amerika gaan drukken dan dat ze de afgelopen periode konden doen.

Andy Langenkamp is strategisch analist bij ECR Research & ICC Consultants